کهنه نما کردن فرش های صادراتی چگونه انجام می شود؟

کهنه نما کردن فرش های صادراتی چگونه انجام می شود؟

کهنه نما کردن فرش به ویژه کهنه نما کردن فرش های صادراتی یکی از روش های بالا بردن ارزش فرش برای مشتریان است. پشم های فرش با گذشت زمان و در اثر اصطکاک با عوامل خارجی و یا به اصطلاح «پا خوردن» فَلس های خود را از دست داده کهنه نما و شفاف می شوند. برخی از خریداران فرش به ویژه در خارج از کشور علاقه خاصی به کاهش شدت رنگ ها و تا حدودی کهنه نما شدن رخ فرش دارند.

برای کهنه نما نمودن فرش و برای آنکه قالی ها رنگ آمیزی خام و زننده ی خود را از دست بدهند از دیر زمان در ایران مرسوم بوده است که فرش ها را در کوچه بازار در زیر پای عابرین قرار داده و یا در آفتاب پهن کرده و با آب و چوبک و خاکستر که خاصیت قلیایی دارند آنها را شست و شو می دادند. همین عمل را نیز می توان با یک ماده شیمیایی به نام هیپوکلریت کلسیم که نام تجاری آن سود و یا پودر سفید گری است انجام داد.

چه پشم در مجاورت املاح کلر فَلس های خود را از دست داده و صیقلی می شود . این عمل را اصطلاحا کلرینه کردن پشم و یا دواشور نمودن می نامند. عمل دواشور نمودن بیشتر در مورد فرش های صادراتی معمول است و تجار فرش برای آنکه اصالت و قدمت بیشتری به فرش های خود بدهند آنها را دواشور کرده و سپس صادر می نمایند.

ولی با روش های جدید آزمایشگاهی می توان نوع رنگ های به کار رفته و همچنین قدمت الیاف فرش را تشخیص داد. به کمک همین روش ها امروزه توانسته اند تاریخ بافت برخی از فرش هایی را که در این اواخر به تقلید از کارهای قرون گذشته بافته شده و به غلط به آن زمان ها منتسب کرده اند ، تعیین کنند.

به این منظور در کارگاه‎ های قالیشویی با استفاده از مواد خاصی اقدام به شستشوی فرش می نمایند. اما این مواد از لحاظ شیمیایی دارای خواص شویندگی همچون مواد اصلی شوینده فرش نمی باشند، و اصولا کلیه قالیهایی که به این منظور شسته می شوند قالی‌های جوان و کاملا نو هستند و نیازی به شستشوی قوی جهت زدودن سطوح چرک فرش ندارند.

بخوانید: فرش کهنه نما چیست و چه مزایایی دارد؟

در واقع می توان گفت این مواد خاصیت سایندگی دارند. به عبارت دیگر موادی که برای کهنه نما کردن فرش استفاده می شود را درون حوضچه های آب ریخته و سپس فرش را برای مدت زمان معینی درون آن فرو می برند. به این ترتیب مقداری از جلا و شفافیت رنگ الیاف کاسته شده و شاید بتوان گفت لایه ای نازک از رنگ الیاف برداشته می شود. سپس فرش را توسط آب صاف شسته و مواد مذکور را از آن خارج می سازند.

در برخی کارگاهها حتی ازماشین های خاصی برای کهنه شدن بیشتر فرش استفاده می شود. این ماشین ها مقداری از پرز فرش را سائیده و حالت فرش پاخورده را به وجود می آورند. برای تکمیل عملیات کهنه نما کردن فرش ریشه های سفید فرش های جوان را توسط موادی همچون پوست گردو و یا پوست انار تیره می نمایند تا کهنه نمایی فرش بیشتر شود.

برخی نیز برای کاهش شدت رنگ ها و جلای آنها، فرش را در معرض نور مستقیم خورشید قرار داده و پشت و روی فرش را برای روزهای متوالی به این شکل در مقابل آفتاب شدید قرار می دهند تا عمل کهنه نما کردن فرش بهتر انجام شود.

نور شدید خورشید تا حدودی باعث پریدگی رنگ های قالی می گردد. با این روش حتی فرش هایی که به خوبی با استفاده از رنگ های گیاهی رنگرزی شده اند، اگر برای روزهای متوالی در معرض نور خورشید قرار گیرند در نهایت تا حدودی دچار پریدگی رنگ خواهند شد.

مواد معروفی که عمدتا در کارگاه های قالیشویی برای کهنه نما کردن فرش یا به اصطلاح دوا شور کردن فرش های جوان به کار می روند عبارتند از ترکیبات گوناگون کلروهیدرور که به همراه کمی مواد شوینده استفاده می گردند.

روش کهنه نما کردن فرش

برای کهنه نما کردن فرش نوع آن حائز اهمیت نبوده و فرش های ماشینی و یا دستباف برای کهنه کردن فرش مورد استفاده قرار می‌گیرند. هدف از انجام این کار بی‌رنگ کردن و از بین بردن رنگ های تند و سرزنده است. در کارگاه‌های مرمت و قالیشویی، ابتدا فرش را پهن کرده و برای تثبیت رنگ الیاف‌ها، بر روی آن آب می‌پاشند و بار دیگر ترکیب حداقل ده لیتر آب و سود سوزآور را بر روی فرش آب‌پاشی می‌کنند تا رنگ‌ها به طور کامل بر روی الیاف تثبیت شده و رنگ‌ها به الیاف‌های مجاور انتقال نیابد. سپس استاد کار فرش بنابر مواد اولیه کاربردی و نظر مشتری و صلاحدید خود، نسخه‌ای برای کهنه نما کردن فرش ارائه می‌دهد.

در کهنه کردن فرش، تجربه استادکار، اصلی حائز اهمیت است. زیرا در صورتی که از مواد اسیدی در کهنه‌شور کردن استفاده شود، ممکن است رنگ نخ‌ها از الیاف خارج و به پرزهای مجاور انتقال یابد. این امر باعث از بین رفتن طرح و نقش فرش شده و آسیبی جبران ناپذیر در پی دارد.

در مجموعه های رفوگری فرش، نخست استادکار فرش را به طور کامل بازرسی کرده و در انتها نسخه‌ای ارائه می‌دهد که علاوه بر کهنه شدن فرش، کم‌ترین آسیب به سلامت فیزیکی فرش وارد ‌شود. برای انجام این کار متخصصان سعی می‌کند تا از مواد طبیعی نظیر خاک رس، پوست انار، پوست گردو، خاکستر چوب و کاهگل استفاده کنند که کم ترین آسیب را در مقایسه به مواد شیمیایی به فرش وارد می‌کند.

پس از اعمال مواد و گذشت مدت زمان لازم، فرش‌ها با شوینده‌های مناسب مورد شست‌وشو قرار گیرند تا مواد کهنه کننده به طور کامل از روی فرش خارج شده و دیگر تأثیری بر روی فرش نداشته باشد. پس از اتمام فرآیند شست‌وشو، فرش ها در گرم‌خانه و یا زیر آفتاب قرار می‌گیرند تا به طور کامل خشک شوند.

یک دیدگاه