فرش هریس و نحوه نگهداری آن

فرش هریس و نحوه نگهداری آن

فرش هریس یکی از نمادهای هنر مردم آذربایجان و نگین فرش تبریز در ایران و جهان است. کیفیت بافت، رنگ، نوع نخ و نقش و نگارهای هندسی و خاص آن، علت اصلی محبوبیت این فرش در ایران و جهان است. فرشی که به نام «فرش هریس» مشهور است، در شمال غربی ایران و در شهر هریس واقع در ۶۵ کیلومتری تبریز بافته می شود. می توان گفت که در مجموع ۳۰ شهر و روستا با قالی بافی هریس سروکار دارند. فرش هریس نه فقط به دلیل نقشه و طرح زیبایی که دارد، بلکه به دلیل کیفیت و دوام خود نیز شناخته شده و معروف است.

راز شهرت فرش هریس چیست؟

به دلیل سرمای شدید منطقه آذربایجان، فرش های این منطقه سفت و ضخیم هستند تا کف خانه را گرم و راحت نگه دارند. راز بقای این فرش، در پشم گوسفندان این منطقه نهفته است. خاک های این منطقه سرشار از مس است. این فلز در آب و گیاهان مورد تغذیه گوسفند استفاده و باعث انعطاف پذیری پشم می شود.

فرش های این شهر به دلیل هماهنگی خاصی که در نقوش آن با یکدیگر دارد. یکی از بهترین گزینه ها برای تزیین منازل است. به همین دلیل فرش های هریس را می توان جزء فرش های آنتیک و مجلل به حساب آورد که به دلیل کیفیت و طرح های خاصی که دارند از قیمت بالایی برخوردار هستند.

مشخصات و ویژگی های فرش هریس

 

در این بخش سعی شده است که به بررسی برخی ویژگی های فرش هریس اعم از ابعاد و طرح گرفته تا رنگ و کیفیت بافت و …. پرداخته شود.

بخوانید: چگونه فرش را کهنه نما کنیم؟

ابعاد فرش هریس

مهمترین ابعادی که برای قالی بافی در شهر هریس مورد استفاده قرار می گیرد فرش هایی به مساحت های ۶، ۱۲ و ۲۰ متر است. شایان ذکر است که فرش هایی با اندازه ها و ابعاد سفارشی بسته به خواست سفارش دهندگان نیز بافته می شود.

طرح های فرش هریس

موضوعی که در بین تمامی طرح های فرش دستباف یکسان است، تاثیر ناحیه جغرافیایی بر بافت فرش است. به همین دلیل است که به راحتی می توان در یک نگاه حدس زد فرش در کدام منطقه از کشور بافته شده است.  فرش هریس نیز از این امر مستثنی نیست.

یکی از ویژگی های طرح ها و نقشه های فرش های هریس عدم استفاده از خطوط منحنی در بافت آن است. آنچه در این فرش زیاد قابل مشاهده است استفاده از اشکال هندسی اسلیمی و خطوط شکسته است. از انواع طرح های این فرش می توان به طرح های تجری، صبوری، رزگل، حیات گل، توکلی، صمدخان، چالنگری، افشان و  ….اشاره کرد.

نکته مهم در خصوص طرح های فرش هریس این است که بسیاری از مردم بر این باورند که هیچ یک از طرح ها به صورت دقیق پیاده نمی شود. زیرا بافندگان این منطقه بیشتر بر اساس الهام و تخیل ذهنی خود حرکت نموده و گاهی تغییراتی در نقشه اصلی می دهند.

رنگ بندی فرش هریس

در مورد رنگ فرش هریس باید بگوییم که فرش های این ناحیه نمادی از تضادهای متفاوتی است که در همه جا استفاده می شود. از تضاد در رنگ های تیره و روشن گرفته تا تضاد در ریتم رنگ آمیزی فرش و موارد دیگر. اما در کل اکثر این فرش ها دارای رنگ تیره هستند.

استفاده از رنگ های برگرفته از دل طبیعت با ذهن خلاق بافنده، طرح و رنگ خاصی به فرش هریس می بخشد. در ساخت رنگ ها از رنگ های زنده استفاده شده است. فرش‌های قدیمی‌تر قرمز و نیلی بودند. اما امروزه از قرمز، کرم، مشکی و مسی استفاده می‌شود.

رنگرزی طبیعی فرش هریس

برای رنگرزی و رنگ فرش هریس از گیاهان طبیعی این منطقه استفاده می شود. مهمترین آنها عبارتند از: روناس، زالیر، کولی تولوخ، پوست پیاز، قره چوپ (چوب سیاه)، نیل کلکته، دوه قولاقی (گوش شتر)، ریشه اشگون و … که هر کدام برای تولید رنگ خاصی استفاده می شود.

استفاده از این گیاهان علاوه بر کیفیت و هارمونی، رنگ فوق العاده ای به این فرش می بخشد. رنگ های تیره به کار رفته در آن از جمله؛ زرشکی، قهوه ای سیر، قرمز سرمه ای و سبز وضوح و ماندگاری بالایی دارند.

گره، تراکم و پرز فرش هریس

از لحاظ تراکم بافت، می توان گفت فرش هریس جزو دسته های تقریبا کم تراکم به حساب می آید. میزان آن نیز به صورت تقریبی حدود هزار گره در هر دسی متر مربع است. از نظر پرزها نیز باید گفت در قالی هریز یا فرش هریس شما با پرز بلند مواجه هستید که نه تنها تاثیرات منفی در بافت این نوع فرش نداشته بلکه توانسته به خاطر همین پرزهای بلند راحتی و احساس خوبی را به کسانی که بر روی آن راه می روند ایجاد کند. از نظر بررسی گره در این فرش ها نیز باید گفت که گره استفاده شده در این فرش، گره ترکی است.

نگهداری فرش دستبافت هریس در منزل

فرش دستبافت به دلیل کیفیت بالایی که دارد، هر چقدر بیشتر عمر کند، به مرغوبیت و ارزش آن افزوده می شود. فرش کهنه دستبافت از نظر کیفیت و ارزش هم مورد توجه خریداران فرش قرار می گیرد. فرش دستبافت هریس هم از این قاعده مستثنی نبوده و هرچه بیشتر بماند، و در اصطلاح تبدیل به فرش کهنه شود، ارزش آن بیشتر می شود.

نگهداری از فرش دستباف در منزل یک مساله مهم است. این موضوع از آن رو مهم است که اگر شما به صورت اصولی و صحیح موارد مربوط به نگهداری فرش دستباف را انجام دهید، می توانید روز به روز به ارزش آن بیفزایید. برای نگهداری اصولی از فرش دستبافت ابتدا شما باید بدانید که چه عوامل و دلایلی باعث آسیب رساندن و خراب شدن این فرش ها می شود تا بتوانید از راه حل های تخصصی برای برطرف کردن این مشکلات استفاده کنید. این موارد عبارتند از:

– عوامل غیر زنده یا عوامل محیطی که عبارتند از گرد و خاک، نور، گرما، رطوبت، فشارهای فیزیکی نامناسب و آلودگی های محیطی.

– عوامل زنده مانند موش و حشراتی نظیر بید، جیرجیرک، موریانه، سوسک حمام و سوسک قالی

نگهداری فرش دستباف لوله شده

نگهداری فرش دستباف لوله شده به این دلیل برای ما مهم است که اعتقاد داریم بهترین روش برای نگهداری فرش، در مواردی که قصد استفاده از آن را نداریم، لوله یا رول کردن فرش است. اما نکاتی در خصوص لوله کردن فرش دستباف وجود دارد که انجام ندادن آنها باعث می شود فرش دستباف شما آسیب ببیند؛ در ادامه این نکات باهم مورد بررسی قرار خواهیم داد‌:

۱- اگر فرش شما به هر دلیلی صدمه دید، باید قسمت پوسیده و آسیب دیده را تعمیر و ترمیم کنید. به یاد داشته باشید که نادیده گرفتن این موضوع باعث پوسیدگی بیشتر فرش دستباف شما خواهد شد و هزینه های زیادی را برای شما در بر خواهد داشت.

۲- حتما قبل از جمع کردن و لوله کردن فرش دستباف از مواد ضد بید مانند تنباکو یا نفتالین استفاده کنید وآنها را لای فرش قرار دهید.

۳- برای لوله کردن فرش دستباف و به خصوص فرش های دارای سایز بزرگ، بهتر است که با کمک دو یا سه نفر فرش خود را لوله کنید. چرا که در غیر این صورت ممکن است که فرش به صورت یکنواخت و منظم لوله نگردد و دو سر قالی صاف نباشد که این موضوع باعث می شود به مرور زمان لبه های اضافی بیرون زده از قالی تا بخورند و آسیب ببینند.

۴- در صورتی که فرش دستباف شما برای شما خیلی ارزشمند است، بهتر است که قبل از لوله کردن آن، یک پارچه کتان یا نخی تمیز و ضدعفونی شده روی قالی خود پهن کنید تا از ورود گرد و خاک و سایر آلودگی ها به درون آن جلوگیری کنید.

۵- محل نگهداری فرش عاری از هر گونه رطوبت، حشرات و جانوران موذی، نفوذ نور آفتاب و بدون گرد و خاک باشد. همچنین به یاد داشته باشید که این محیط باید دارای تهویه هوای مناسبی باشد.

مجموعه فرش افشار به عنوان منصف ترین خریدار فرش کهنه در تبریز، خریدار فرش نفیس در تبریز و خریدار فرش آنتیک در تبریز، آماده خرید انواع فرش کهنه دستباف و خرید فرش کهنه هریس با قیمت منصفانه می باشد.

یک دیدگاه